Parkinsonisme is een term die vaak verwarring oproept. Hoewel veel mensen bekend zijn met de ziekte van Parkinson, is parkinsonisme een bredere term die verschillende aandoeningen omvat met soortgelijke symptomen. In dit artikel gaan we dieper in op wat parkinsonisme precies betekent, wat de oorzaken kunnen zijn, hoe het zich verhoudt tot de ziekte van Parkinson en welke behandelingsopties beschikbaar zijn. Dit artikel is bedoeld voor mensen die meer willen weten over deze aandoening, of ze nu zelf symptomen ervaren, een geliefde hebben die getroffen is, of gewoon meer willen begrijpen over het onderwerp.
Wat is parkinsonisme?
Parkinsonisme is een verzamelnaam voor een groep neurologische aandoeningen die symptomen vertonen die lijken op die van de ziekte van Parkinson. De belangrijkste symptomen van parkinsonisme zijn:
- Tremor (trillen)
- Bradykinesie (trage bewegingen)
- Rigiditeit (spierstijfheid)
- Posturale instabiliteit (evenwichtsproblemen)
Hoewel deze symptomen sterk overeenkomen met die van de ziekte van Parkinson, zijn er belangrijke verschillen in de oorzaken en het verloop van de aandoeningen die onder de term parkinsonisme vallen.
Soorten Parkinsonisme
De meest bekende vorm van parkinsonisme is de ziekte van Parkinson, maar er zijn ook andere primaire parkinsonismen, zoals:
- Ziekte van Parkinson (PD): Dit is de meest voorkomende vorm en wordt veroorzaakt door het verlies van dopamine-producerende cellen in de hersenen.
- Multiple System Atrophy (MSA): Een zeldzame aandoening die verschillende lichaamsfuncties aantast, waaronder beweging, bloeddruk en autonome functies.
- Progressieve Supranucleaire Parese (PSP): Een aandoening die leidt tot ernstige problemen met balanceren, oogbewegingen en spraak.
- Corticobasale Degeneratie (CBD): Een zeldzame aandoening die leidt tot eenzijdige spierzwakte en verlies van coördinatie.
Secundaire Parkinsonismen
Secundaire parkinsonismen ontstaan door een andere bekende oorzaak, zoals:
- Geneesmiddelen-geïnduceerd Parkinsonisme: Dit kan optreden als bijwerking van bepaalde medicijnen, zoals antipsychotica.
- Vasculair Parkinsonisme: Dit ontstaat door kleine beroertes in de hersenen die de delen aantasten die betrokken zijn bij beweging.
- Toxische Parkinsonisme: Blootstelling aan bepaalde toxische stoffen, zoals mangaan of koolmonoxide, kan deze vorm veroorzaken.
- Post-encefalitisch Parkinsonisme: Ontstaat na een virale encefalitis (hersenontsteking).
Oorzaken en risicofactoren
De oorzaken van parkinsonisme variëren afhankelijk van het type. Voor de ziekte van Parkinson is de exacte oorzaak onbekend, maar men denkt dat genetische en omgevingsfactoren een rol spelen. Andere vormen van parkinsonisme kunnen ontstaan door structurele hersenschade, blootstelling aan toxines, infecties of het gebruik van bepaalde medicijnen.
Genetische factoren
Bij sommige mensen kan een genetische aanleg bijdragen aan het ontwikkelen van parkinsonisme. Er zijn verschillende genen geïdentificeerd die geassocieerd zijn met de ziekte van Parkinson en andere parkinsonismen.
Omgevingsfactoren
Blootstelling aan pesticiden, herbiciden en zware metalen is in verband gebracht met een verhoogd risico op parkinsonisme. Daarnaast kan hoofdletsel ook een risicofactor zijn.
Leeftijd en geslacht
De meeste vormen van parkinsonisme komen vaker voor bij oudere volwassenen, en mannen hebben over het algemeen een hoger risico dan vrouwen.
Symptomen van Parkinsonisme
De symptomen van parkinsonisme kunnen variëren afhankelijk van de specifieke aandoening, maar de meest voorkomende symptomen zijn:
- Tremor: Onwillekeurige bevingen, vaak beginnend in de handen of vingers.
- Bradykinesie: Verminderde bewegingssnelheid, wat dagelijkse activiteiten moeilijk kan maken.
- Rigiditeit: Stijfheid van de spieren, wat pijn en ongemak kan veroorzaken.
- Posturale Instabiliteit: Evenwichtsproblemen die het risico op vallen verhogen.
Naast deze kernsymptomen kunnen mensen met parkinsonisme ook andere symptomen ervaren, zoals:
- Vermoeidheid
- Slaapproblemen
- Depressie en angst
- Cognitieve stoornissen
- Veranderingen in spraak en schrijven
- Diagnostische Procedures
De diagnose parkinsonisme wordt meestal gesteld door een neuroloog en omvat een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en soms aanvullende tests. Er is geen enkele test die parkinsonisme definitief kan diagnosticeren, maar de volgende procedures kunnen helpen:
Behandeling van parkinsonisme
Er is momenteel geen genezing voor parkinsonisme, maar er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar om de symptomen te beheersen en de kwaliteit van leven te verbeteren.
Medicatie
De behandeling van parkinsonisme omvat vaak medicatie die de symptomen kan helpen verlichten. De meest voorgeschreven medicijnen zijn:
- Levodopa: Dit is de meest effectieve medicatie voor de ziekte van Parkinson en werkt door de niveaus van dopamine in de hersenen te verhogen.
- Dopamine Agonisten: Deze medicijnen bootsen de werking van dopamine na in de hersenen.
- MAO-B Remmers: Deze medicijnen helpen de afbraak van dopamine te vertragen.
- Anticholinergica: Deze medicijnen kunnen helpen bij het verminderen van tremor en stijfheid.
Fysiotherapie
Fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van de mobiliteit, balans en spierkracht. Oefeningen gericht op flexibiliteit en coördinatie zijn vaak nuttig.
Ergotherapie
Ergotherapie kan mensen met parkinsonisme helpen om dagelijkse activiteiten aan te passen en hulpmiddelen te gebruiken om hun onafhankelijkheid te behouden.
Logopedie
Logopedie kan nuttig zijn voor mensen die problemen hebben met spreken en slikken.
Chirurgische behandelingen
In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep, zoals diepe hersenstimulatie (DBS), overwogen worden. DBS is een procedure waarbij elektroden in de hersenen worden geïmplanteerd om elektrische signalen af te geven die de symptomen kunnen helpen beheersen.
